Zachodzące w wielu rejonach świata przeobrażenia zmierzające do wprowadzenia gospodarki rynkowej i wynikające stąd konsekwencje i zagrożenia związane z komercjalizacją produkcji preparatów krwiopochodnych spowodowały konieczność głębokiej analizy i oceny udziału Czerwonego Krzyża w krzewieniu idei honorowego krwiodawstwa.
Powstaje bowiem pytanie – ważne zarówno dla działaczy Czerwonego Krzyża, jak również dla innych stowarzyszeń – czy organizacja międzynarodowa, jaką jest Czerwony Krzyż, wyspecjalizowana w niesieniu pomocy ofiarom katastrof i konfliktów zbrojnych, powinna w ogóle uczestniczyć w stałym świadczeniu usług zdrowotnych dla społeczeństwa.
Profesor Robert Beal, były długoletni dyrektor Programu Krwiodawstwa Federacji Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca i przez 26 lat dyrektor Programu Krwiodawstwa Australijskiego Czerwonego Krzyża przestudiował wnikliwie siedem podstawowych zasad Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca pod tym kątem.
Wnioski, które stąd wynikają, są uniwersalne dla każdego kraju i z całą pewnością zainteresują polskich honorowych dawców krwi.
HUMANITARYZM
Czerwony Krzyż i Czerwony Półksiężyc podejmują wysiłki mające na celu zapobieganie i łagodzenie wszelkich cierpień oraz zmierzające do ochrony życia i zdrowia.
Zasada humanitaryzmu oparta na przekonaniu, iż każdy człowiek godny jest szacunku, stanowi gwarancję, że czerwonokrzyska służba krwi zawsze i wszędzie stara się zapewnić maksymalne bezpieczeństwo i najwyższą jakość swoich usług. Ta zasada jest motywacją dla wielu ludzi, w tym krwiodawców, do angażowania się w działalność Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca na całym świecie.
Warto zauważyć, że duch humanitaryzmu bardziej przekazywany jest przez kontakty z innymi krwiodawcami niż przez uczucie wdzięczności za otrzymaną krew.
Długoletnie doświadczenia Australijskiego Czerwonego Krzyża pozwalają stwierdzić, że pozyskiwanie nowych krwiodawców jest w znacznym stopniu wynikiem przykładu idącego od krewnych, przyjaciół czy kolegów z pracy. Humanitaryzm jest zaraźliwy, a może i dziedziczny.
BEZSTRONNOŚĆ
Zgodnie z zasadą bezstronności, ruch czerwonokrzyski traktuje wszystkich ludzi jednakowo, nie czyniąc między nimi żadnej różnicy. Zasada ta nabrała w ostatnich latach szczególnego znaczenia w działalności nowoczesnej służby krwi.
Z obawy przed zakażeniem AIDS drogą transfuzji, dość powszechnej w krajach zachodnich i w trzecim świecie, coraz więcej ludzi chce by pobieraną od nich krew przeznaczyć dla członków ich rodzin czy osób szczególnie im bliskich.
Ten chwalebny na pierwszy rzut oka pomysł oddań ukierunkowanych dla wskazanych osób jest całkowicie sprzeczny z czerwonokrzyską zasadą bezstronności.
Pobrana krew powinna trafiać do ludzi, którzy najbardziej jej potrzebują, bez względu na ich pozycję społeczną, rasę czy wyznanie, a ponadto przy zachowaniu całkowitej anonimowości dawcy.
System ukierunkowanych oddań jest w gruncie rzeczy systemem egoistycznym, nakłaniającym dawców do zachowania swojej krwi na jakieś “szczególne okazje”. Uprzywilejowane traktowanie pacjentów zamożnych i wpływowych – podkreślmy to wyraźnie raz jeszcze – jest jak najbardziej sprzeczne z zasadami Czerwonego Krzyża.
Poza tym, taki system mógłby spowodować, co łatwo przewidzieć, prawdziwy chaos organizacyjny i logistyczny. Presja ze strony środowiska rodzinnego czy towarzyskiego mogłaby niekorzystnie wpływać na niektórych krwiodawców należących do tych grup środowiskowych. Istnieje ryzyko, że składane przez nich świadczenia byłyby wówczas mniej uczciwe niż dawców anonimowych, dobrowolnych, całkowicie bezinteresownych. Zbyt często właśnie niespontaniczny charakter ukierunkowanych oddań krwi pomniejsza ich wartość, a nic nie wskazuje na to, by był to system bezpieczniejszy niż ten konwencjonalny.
NEUTRALNOŚĆ
Zgodnie z zasadą neutralności Czerwony Krzyż i Czerwony Półksiężyc nie opowiadają się po żadnej stronie konfliktu i nie uczestniczą w sporach o charakterze politycznym, rasowym, religijnym czy ideologicznym. Nie usprawiedliwiają wojny, działają natomiast na rzecz pokoju.
Ruch czerwonokrzyski otacza opieką ofiary przemocy człowieka przez człowieka i nie wchodzi w przyczyny tej przemocy. W aspekcie krwiodawstwa zasada neutralności oznacza przykładowo, że nałogowy alkoholik z krwawiącą raną czy ofiara wypadku spowodowanego przez własną brawurę mają takie samo prawo do otrzymania krwi, jak i osoba szczególnie zacna, nieskazitelnie uczciwa i szczególnie zasłużona.
Honorowy dawca krwi Czerwonego Krzyża nie może kierować się własnym osądem. Interesuje go wyłącznie ofiara i jej potrzeby, a nie ich przyczyna.
NIEZALEŻNOŚĆ
Krajowe stowarzyszenia Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca powinny zachować swoją autonomię po to, by zawsze móc działać zgodnie z podstawowymi zasadami stowarzyszenia.
Oznacza to, że Czerwony Krzyż i Czerwony Półksiężyc nawet gdy otrzymują wsparcie od rządu, innych organizacji czy osób prywatnych, pozostaje zawsze wolną od wszelkiego nacisku i ingerencji z ich strony w swoją działalność służącą dobru człowieka.
DOBROWOLNOŚĆ
Dobrowolność stanowi samo sedno i istotę działalności Czerwonego Krzyża oraz Czerwonego Półksiężyca. Właśnie dzisiaj, bardziej niż kiedykolwiek, całkowicie dobrowolny i bezinteresowny dar krwi stanowi najlepszą gwarancję bezpieczeństwa i uczciwości masowego ruchu honorowego krwiodawstwa i służby krwi.
Oczywiście ruch ten bezwzględnie potrzebuje wiedzy wykwalifikowanych profesjonalistów, ale to przecież dawcy krwi stanowią podstawową, niezawodną i niezastąpioną siłę ruchu honorowego krwiodawstwa. Bez dawców żadna placówka służby krwi, nawet najlepiej wyposażona i dysponująca wysokiej klasy fachowcami nie byłaby w stanie sprostać społecznemu zapotrzebowaniu na krew i preparaty krwiopochodne.
JEDNOŚĆ
Zasada jedności oznacza, że w każdym kraju może istnieć tylko jedno stowarzyszenie Czerwonego Krzyża lub Czerwonego Półksiężyca. Winno być ono otwarte dla wszystkich i obejmować swoją humanitarną działalnością całe terytorium kraju.
Przenosząc to na zagadnienia honorowego krwiodawstwa, stwierdzić trzeba, że to właśnie Czerwony Krzyż i Czerwony Półksiężyc mają przywilej i jednocześnie obowiązek sprawowania obsługi w zakresie krwiodawstwa w całym kraju.
Czy ta odpowiedzialność będzie spoczywać tylko na Czerwonym Krzyżu, czy też będzie dzielona z innymi organizacjami, czy stowarzyszeniami oznacza to, że stowarzyszenie winno przyjąć dar krwi od każdego, kto taką gotowość wyraża, a stan jego zdrowia odpowiada ustalonym wymogom oraz, że pobrana krew będzie do dyspozycji każdego potrzebującego. Należy zawsze o tym pamiętać przy pozyskiwaniu krwiodawców.
POWSZECHNOŚĆ
Czerwony Krzyż i Czerwony Półksiężyc są ogólnoświatowymi ruchami zrzeszającymi ludzi różnych narodowości, ożywionych tymi samymi uczuciami i służący tym samym celom.
Wszystkie krajowe stowarzyszenia mają prawo i obowiązek wzajemnego wspierania się. Jako członkowie jednej wielkiej rodziny stowarzyszenia dzielą się swoimi doświadczeniami, wiedzą i zadaniami. Ta powszechność stanowi wielką siłę ruchu honorowego krwiodawstwa Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca.
